اگر شما هم تریدر ارزهای دیجیتال هستید، حتماً با افت‌وخیز مداوم بازار آشنایی دارید. نمودار قیمت دارایی‌ها که شاخصه اصلی ارزیابی هر بازاری است، احتمال دارد در زمان‌های مختلف و براساس رویدادهای گوناگون عکس‌العمل‌های متفاوتی نشان دهد؛ اما به‌طورکلی بازارهای مالی به دو دسته بازار دارای روند (رونددار) و بازار رنج (بدون روند) تقسیم می‌شوند. در بازارهای رونددار، قیمت گاهی رو به بالا و در مسیری صعودی حرکت می‌کند و گاهی تمایل دارد در مسیری نزولی به کف‌های جدیدتری برسد. درمقابل، در بازار رنج (Range-Bound) یا بازار خنثی شاهد حرکت و نوسان در محدوده مشخص قیمتی هستیم.
بیشتر بخوانید: آموزش معامله ارز دیجیتال؛ ترید چیست و تریدر کیست؟
همان‌طورکه در بازارهای رونددار صعودی و نزولی باید استراتژی مشخصی برای کسب سود پیش بگیریم، شناخت بازارهای رنج و تنظیم استراتژی کارآمد برای این وضعیت بازار نیز به‌منظور افزایش سوددهی پورتفو هر تریدری مسئله‌ای مهم محسوب می‌شود. در این مقاله، قصد داریم درباره چگونگی ترید در بازارهای رنج صحبت کنیم و با برخی از الگوهای مهم و پرتکرار این بازار آشنا شویم و به چند استراتژی ترید در این بازار و نقاط مطلوب ورودوخروج نیز اشاره کنیم.
ترید در بازار رنج چیست؟
ترید در بازار رنج (Range Trading) رویکردی معاملاتی است که در آن، معامله‌گر نقاط اشباع فروش و اشباع خرید یا همان مناطق حمایت و مقاومت را شناسایی می‌کند. تریدرهای بازار رنج در نواحی اشباع فروش یا همان مناطق حمایت خرید می‌کنند و در نواحی اشباع خرید یا زمانی که قیمت به محدوده مقاومت رسیده است، دارایی‌شان را می‌فروشند.
ترید در بازار رنج معمولاً در هر بازه زمانی امکان‌پذیر است؛ اما بهترین و مؤثرترین حالت آن زمانی اتفاق می‌افتد که بازار جهت مشخصی نداشته باشد و روند بلندمدت آن تشخیص‌دادنی نباشد. هنگامی که بازار رونددار است، استفاده از استراتژی مخصوص ترید در بازار رنج اغلب نتیجه‌بخش نخواهد بود. این شرایط هنگامی بدتر می‌شود که معامله‌گر دچار برداشت اشتباه از شرایط بازار شود و انتظار داشته باشد که قیمت در جهت خاصی حرکت کند.
انواع رنج
اگر قصد دارید به معامله‌گری توانمند در بازار رنج تبدیل شوید، باید درباره انواع این بازار اطلاعات کافی داشته باشید. در این بخش، چهار نوع از الگوهای رایجی را بررسی می‌کنیم که در این بازار اتفاق می‌افتند.
رنج مستطیلی‌شکل (Rectangular Range)
در شرایط رنج مستطیلی‌شکل، با حرکات جانبی قیمت بین یک حمایت و مقاومت روبه‌رو هستیم. این وضعیت ممکن است در شرایط متفاوتی از بازار دیده شود؛ اما اغلب در بازارهای رنج دنبال‌دار یا کانال‌های رنج بیشتر اتفاق می‌افتد. در نمودار زیر، مشاهده می‌کنید که حرکات قیمت چگونه بین خطوط مقاومت و حمایت در نوسان است و بازه مستطیلی‌شکل ایجاد می‌کند. در این شرایط، معامله‌گر می‌تواند با استفاده از استراتژی مناسب، به‌راحتی فرصت‌های ورود به بازار را تشخیص دهد.
هنگامی که رنج در بازه‌ای مستطیلی‌شکل اتفاق می‌افتد، مناطق حمایت و مقاومت اغلب به‌طور واضح دیده می‌شوند. همچنین در این نوع رنج، خطوط میانگین متحرک (MA) معمولاً صاف می‌شوند و نقاط کف و سقف قیمت نیز در یک نوار افقی شکل می‌گیرند؛ بنابراین، حتی بدون استفاده از اندیکاتور خاصی می‌توان این نوع رنج را به‌آسانی تشخیص داد.
- مزایا: بازارهای رنج مستطیلی‌شکل نشان‌دهنده دوره تثبیت قیمت هستند و درمقایسه‌با سایر انواع رنج، اغلب در تایم‌فریم‌های پایین‌تر اتفاق می‌افتند. بنابراین، این بازارها می‌توانند فرصت‌های مناسبی برای ورود سریع به بازار ایجاد کنند.
- معایب: اگر معامله‌گر بازار را فقط در قالب این بازه نوسانی مستطیلی در نظر بگیرد و به الگوی بلندمدت که احتمالاً بر ادامه نوسان‌ها تأثیر‌گذار است، توجهی نکند، ممکن است دچار اشتباه شود و در‌نهایت در معاملاتش ضرر کند.
بیشتر بخوانید: تایم فریم در تحلیل تکنیکال چیست؟
رنج مورب (Diagonal Range)
رنج مورب یکی دیگر از الگوهای رایج در بازار فارکس و ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود و در میان بسیاری از معامله‌گرها، بسیار محبوب است. در نمودار زیر، با رنج مورب نزولی روبه‌رو هستیم که در آن، ترندلاین بالا و ترندلاین پایین می‌توانند به شناسایی بریک اوت (Break Out) احتمالی کمک کنند.
در رنج مورب، قیمت در یک کانال روند شیب‌دار صعود یا نزول می‌کند. این کانال ممکن است به‌شکل مستطیل پهن‌شونده و جمع‌شونده باشد.
- مزایا: در محدوده‌های رنج مورب، بریک اوت معمولاً در جهتی مخالف با حرکت روند اتفاق می‌افتد. دانستن این نکته به معامله‌گران کمک می‌کند تا با پیش‌بینی محدوده بریک اوت از معامله خود سود کسب کنند.
- معایب: در اغلب موارد رنج مورب، بریک اوت نسبتاً سریع اتفاق می‌افتد؛ اما در شرایطی نیز بریک اوت پس از مدت‌زمان طولانی‌تری رخ می‌دهد. این مسئله ممکن است معامله‌گرها را در پیش‌بینی زمان بریک اوت ناکام بگذارد.
رنج ادامه‌دهنده (Continuation Range)
رنج ادامه‌دهنده الگویی نموداری است که در روند صعودی یا نزولی بزرگ‌تر و معمولاً به‌منظور اصلاح بازار نمایان می‌شود. الگوهای مثلث و کُنج و پرچم همگی می‌توانند نشان‌دهنده این نوع رنج در روند صعودی یا نزولی غالب باشند. در نمودار زیر، شاهد الگویی مثلثی هستید که در روند بزرگ‌تری از بازار تشکیل شده و محدوده‌ای از تثبیت قیمت را در بازه رنج فشرده به‌وجود آورده است.
در شرایط رنج ادامه‌دهنده، این مسئله که محدوده رنج را مبنای معاملات خود قرار می‌دهید یا برای ورود به معامله به انتظار بریک اوت قیمت می‌نشینید، به تایم‌فریمی بستگی دارد که در استراتژی معاملاتی‌تان نظر می‌گیرید. محدوده‌های رنج صعودی یا نزولی یا ادامه‌دهنده در هر بازه زمانی ممکن است شکل بگیرند.
- مزایا: رنج ادامه‌دهنده اغلب در میانه روندها یا الگوهای جاری بازار اتفاق می‌افتد و معمولاً به بریک اوت‌های سریع ختم می‌شود. این مسئله می‌تواند به معامله‌گرهایی کمک کند که قصد دارند در مدتی کوتاه موقعیت خود را باز و به‌سرعت کسب سود کنند.
- معایب: ازآن‌جاکه الگوی رنج ادامه‌دهنده معمولاً در میانه سایر روندها اتفاق می‌افتد، معامله‌گر ممکن است برای ارزیابی معاملات خود و محاسبه تمام متغیرهای موجود، با پیچیدگی زیادی روبه‌رو شود. این مسئله می‌تواند کار را برای معامله‌گرهای تازه‌کار اندکی دشوار کند.
رنج بی‌قاعده یا نامنظم (Irregular Range)
بسیاری از محدوده‌های رنج حداقل در نگاه اول، لزوماً از الگوی واحد و مشخصی پیروی نمی‌کنند. گاهی بازار شاهد رنج بی‌قاعده‌ای است که در محدوده خط پیوت (Pivot) به‌همراه سطوح حمایت و مقاومت در اطراف آن شکل می‌گیرد. در نمودار زیر، شاهد روندی مورب هستید که در محدوده بزرگ‌تری از رنج مستطیلی‌شکل تشکیل شده و سطوح جدیدی از حمایت و مقاومت ایجاد کرده است.
ممکن است در رنج بی‌قاعده تعیین محدوده‌های حمایت و مقاومت دشوار باشد؛ اما اگر تریدر به‌جای تلاش برای یافتن سطوح حمایت و مقاومت سعی کند در محدوده‌ای نزدیک به خط پیوت مرکزی معاملات خود را انجام دهد، می‌تواند به فرصت‌های مناسبی دست پیدا کند.
- مزایا: محدوده رنج بی‌قاعده فرصتی عالی برای تریدرهایی است که می‌توانند سطوح مقاومت این محدوده‌ها را به‌درستی شناسایی کنند.
- معایب: پیچیدگی‌های رنج بی‌قاعده باعث می‌شود معامله‌گرها مجبور باشند از ابزارهای دیگر برای تحلیل بازار و شناسایی محدوده احتمالی بریک اوت استفاده کنند.
استراتژی ترید برای بازار رنج
بسیاری از معامله‌گرها به‌دنبال کسب سود از بازارهای رنج هستند. اگر شما نیز قصد دارید در این نوع بازار فعال باشید، علاوه‌بر شناخت انواع رنج، باید استراتژی کارآمدی برای ترید در این بازارها مدنظر قرار دهید. برای این منظور، در‌ادامه به نکاتی اشاره می‌کنیم که می‌توانند به شما در انتخاب بهترین استراتژی در بازار رنج کمک کنند.
شناسایی محدوده رنج
اولین قدم برای ورود به بازار رنج، شناسایی آن است. بازارهای رنج ممکن است پس از بازگشت قیمت از محدوده‌ای حمایتی یا مقاومتی شکل بگیرند که در حالت ایدئال، پس از حداقل دو برخورد با حمایت یا مقاومت، محدوده رنج ایجاد می‌شود. توجه کنید که نقاط بالا و پایین قیمت (قله‌ها و دره‌ها) ممکن است روی خط یکسان و مشابهی شکل نگیرند؛ اما حداقل باید نزدیک به‌هم باشند.
برخی از معامله‌گرها پیش از اینکه دو سقف و دو کف قیمت ایجاد نشود، وارد بازار رنج نمی‌شوند؛ اما این مسئله ترجیح شخصی است. پس از ایجاد کف‌ها و سقف‌های قیمت بهگونهای که خطی مستقیم در نمودار بتواند آن‌ها را به‌هم وصل کند، می‌توانیم بگوییم بازار رنج شکل گرفته است.
مشخص‌کردن نقطه ورود
پس از شناسایی بازار رنج، نوبت به تعیین نقطه ورود می‌رسد. تریدرهای رنج اغلب در محدوده حمایت وارد بازار می‌شوند و در محدوده مقاومت دارایی خود را می‌فروشند. برای این منظور، برخی تریدرها از ابزارهای تحلیل تکنیکال مختلف مانند شاخص قدرت نسبی (RSI) و اندیکاتور استوکاستیک برای تعیین محدوده‌های اشباع خرید و اشباع فروش استفاده می‌کنند. با استفاده از اندیکاتورهای مختلف، می‌توانید بر شرایط بازار بهتر نظارت کنید و نقاط ورودوخروج از یک موقعیت را بهتر شناسایی کنید.
مدیریت ریسک
مدیریت ریسک نکته‌ای مهم در بازارهای رنج است که پس از شناسایی محدوده رنج و تعیین نقطه ورود، نباید آن را فراموش کنید. ستون اصلی هر تلاش معاملاتی موفق در بازارهای مالی، مدیریت خطرهایی است که احتمال دارد ایجاد شود. این مسئله در بازارهای رنج اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ زیرا درصورت شکست سطح حمایت یا مقاومت، معامله‌گر باید بتواند با کمترین ریسک از موقعیتی خارج شود که در بازار رنج اتخاذ کرده است.
تعیین حد ضرر (Stop Loss) می‌تواند بر کاهش ریسک بازار رنج مؤثر باشد. اگر قصد دارید دارایی خود را در محدوده مقاومت بفروشید، معمولاً توصیه می‌شود که حد ضرر را بیشتر از سقف پیشین قیمت تعیین کنید. عکس همین مسئله درباره خرید در محدوده حمایت صادق است.
بیشتر بخوانید: حد ضرر (Stop-Loss) چیست؟ آموزش انتخاب بهترین نقطه
فراموش نکنید که فقط در‌صورتی می‌توانید بهترین نتیجه را از معاملات در بازار رنج به‌دست آورید که ریسک را به‌طور کارآمد مدیریت کنید. در‌مجموع، اگر مبانی و اصول بازار رنج را بشناسید و محدوده رنج و نقطه ورود و میزان ریسک‌پذیری معاملاتتان را بتوانید تحت کنترل بگیرید، می‌توانید از معامله‌گری در این بازار درآمد مناسبی کسب کنید.
استراتژی ترید در زمان بریک اوت
بریک اوت به افزایش چشمگیر دامنه نوسان‌ها در ناحیه رنج گفته می‌شود؛ بهگونهای که نمودار قیمت شاهد سقف‌ها یا کف‌های جدیدی باشد. در‌ادامه بریک اوت، معمولاً روندی جدید آغاز می‌شود. بریک اوت‌ها اغلب زمانی ایجاد می‌شوند که بازارها برای مدت طولانی در دامنه نوسانی و رنج باقی مانده‌اند. فقط اندکی تغییر در عرضه یا تقاضا می‌تواند حرکت عظیمی در قیمت ایجاد و معامله‌گرها را ترغیب کند تا وارد بازار شوند. چنین وضعیتی تأثیر حرکت اولیه بازار را بیشتر می‌کند.
شاید بتوان گفت بهترین تعریف تکنیکال از معامله بریک اوت را جک شواگر (Jack Schwager) در جدیدترین نسخه از مجموعه کتاب‌هایش با نام جادوگران ناشناخته بازار (Unknown Market Wizards) ارائه داده است. او می‌گوید:
بریک اوت حرکت قیمت بیشتر یا کمتر از محدوده رنج یا الگوی تثبیتی مانند الگوی مثلث و پرچم است. مفهوم بریک اوت امکان فراتررفتن قیمت از بازه رنج یا تثبیت است؛ به‌طوری‌که احتمال تغییر جهت روند در راستای آن وجود داشته باشد.
در نمودار زیر، یکی از الگوهای بسیار ساده و کلاسیک بریک اوت را مشاهده می‌کنید:
در این وضعیت، با دارایی‌ای سروکار دارید که سطوح حمایت و مقاومتش مشخص و برای مدتی در حال نوسان در محدوده رنج بوده است. توجه کنید که در قسمت راست تصویر و پیش از بریک اوت، قیمت دارایی مومنتوم درخورتوجهی پیدا کرده است و پس از پول‌بکی ضعیف، نمودار قیمت از سطح مقاومت در جهت مخالف عبور کرده است. شرایط هر بریک اوت متفاوت است. در تصویر بالا، ایدئال‌ترین مثال از بریک اوت فقط برای نمایش طراحی شده است. در‌ادامه، به تعدادی از عوامل مهمی اشاره می‌کنیم که هنگام معامله بریک اوت باید مدنظر قرار دهید.
سطوح حمایت و مقاومت مشخص
اگر مجبورید دنبال خطوط حمایت و مقاومت بگردید، بهتر است احتمال بدهید که اصلاً وجود ندارند.
سطوح حمایت و مقاومت موضوعات عجیب و متافیزیکی نیستند که وظیفه قطعی کاهش نوسان بازار را برعهده باشند. به‌عبارت‌دیگر، این سطوح فقط براساس رفتار معامله‌گرها شکل می‌گیرند.
معمولاً خریداران ترجیح می‌دهند در پایین محدوده رنج خرید کنند. برخی از سفارش خریداران نهایی می‌شود و برخی سفارش‌ها نیز نهایی نمی‌شوند. گاهی اوقات که سفارش خریداران نهایی نمی‌شود، معامله‌گرها با حرکتی تهاجمی‌تر در بالاتر از سطح حمایت خرید می‌کنند که این مسئله باعث افزایش مومنتوم می‌شود و سایر خریداران را به ورود به بازار تشویق می‌کند و درنتیجه قیمت‌ها را افزایش می‌دهد. به‌همین‌دلیل، اغلب سطوح حمایت و مقاومت واقعی برای هر فردی که به نمودار قیمت نگاه می‌کند، کاملاً واضح به‌نظر می‌رسند.
پذیرش قیمت در سطوح کلیدی
در اکثر مواقع، درست نزدیک به سطح بریک اوت شاهد فشردگی دامنه رنج هستیم که پس‌از‌آن، نوسان‌ها افزایش می‌یابند و از سطح بریک اوت عبور می‌کنند. برای ترید در سطح بریک اوت، باید به‌دنبال شرایطی باشید که قیمت به‌طور مداوم با سطح بریک اوت تماس داشته باشد، بدون اینکه پول‌بک خاصی را تجربه کند. در این شرایط، معامله‌گرها ترجیح می‌دهند در انتهای محدوده رنج وارد بازار شوند و اغلب به سقوط قیمت به‌سمت میانه یا پایین محدوده رنج مایل نیستند.
فشردگی دامنه رنج
شاید مهم‌ترین نکته درباره بریک اوت فشردگی دامنه رنج پیش از ایجاد بریک اوت باشد که نشان‌دهنده خسته‌شدن بازار از نوسان‌ها پیش از وقوع بریک اوت است. در این شرایط، احتمالاً فشردگی نوسان‌های قیمت از حالت تعادل به حالت عدم تعادل را شاهد خواهید بود که باعث افزایش دامنه نوسان‌ها و آشوب قیمت می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، فشردگی نوسان‌های قیمت نشان‌دهنده نوعی توافق لحظه‌ای بین معامله‌گرهای بازار برای ایجاد بریک اوت است.
بیشتر بخوانید: آشنایی با مفاهیم روان‌شناسی ترید
جمع‌بندی
در این مطلب، بازارهای رنج و انواع آن را توضیح دادیم و به برخی از نکاتی اشاره کردیم که بهتر است هنگام چینش استراتژی ترید در این بازارها در نظر بگیرید. بسیاری از تریدرها به‌دنبال ترید در بازارهای رنج هستند؛ البته درباره این اشتیاق می‌توانیم بگوییم برخلاف ظاهر امر، ترید در بازارهای رنج چندان راحت نیست.
طبق توضیحات و نکات ذکرشده در کتاب‌های تحلیل تکنیکال، معامله‌گری در محدوده رنج ظاهراً آسان به‌نظر می‌رسد. در این کتاب‌ها، گفته می‌شود که ابتدا باید بازار رنج را مشخص و سپس در ناحیه حمایت خرید کنید و پس‌از‌آن با کمک میانگین متحرک و شناسایی سطوح مقاومت، دارایی خود را بفروشید. بااینحال، اگر این کار را چند بار انجام داده باشید، می‌دانید که ترید در بازار رنج به‌‌دلیل تصادفی‌بودن حرکات بازار تا چه حد پیچیده است.
با وجود تمام پیچیدگی‌های این بازار، معامله‌گرهای بسیاری هم می‌توانند با استفاده درست از بازه‌های خسته‌کننده رنج درآمد سرشاری به‌دست آورند. نکته اصلی درک پیچیدگی‌های حرکات قیمت و پرایس اکشن (Price Action) و شناخت کامل از روان‌شناسی بازار است. آنچه هرگز نباید از یاد ببرید، دشواری معاملات در بازارهای رنج به‌‌دلیل تصادفی‌بودن و پیش‌بینی‌‌پذیرنبودن بازار است. بااینحال، اگر با تحلیل درست از شرایط منتظر موقعیت مناسب برای ورود به بازار باشید، ترید در بازار رنج می‌تواند ارزش صبرکردن داشته باشد.
